Meira enn 25 ár eru liðin, síðani oljufeløg raktu við gass í undirgrundini miðskeiðis millum Hetland og føroyska markið. Higartil hevur tað ikki verið mett lønandi at taka gassið upp. Nú tøknin og serstakliga havbotnsútbúnaður eru so nógv ment hava oljufeløg verið aftur á tekniborðinum og sett út í kortið eina risaverkætlan fyri meira enn 20 milliardir krónur. Hol er sett á eina heilt nýggja tíð fyri bretska olju- og gassvinnu.
Fyrsta byggistig er at seta upp eina gassverksmiðju í Sullom Voe í Hetlandi, nærhendis verandi oljuhavnini. Farið varð undir arbeiðið nú um dagarnar og skal í fyrsta lagi byggjast ein íbúðarbygningur, sum kann húsa 800 arbeiðsfólkum. Tá gassverkið verður tikið í brúk verður mett, at har verða eini 70 arbeiðspláss.
Gassleiðingar
Shetland News skrivar, at spakin varð settur í jørðina, sum hetlendska heimastýrið hevur leigað Total miðskeiðis í mai. Bara hesin fyrsti parturin av gassverkætlanini fer at kosta knappar fimm milliardir krónur. Síðani verður ein 140 kilometrar long rørleiðing løgd millum Sullom Voe og gasskeldurnar Laggan og Tormore. Aftrat hesum verður so sera framkomin útbúnaður settur upp á havbotninum, har gassið kemur upp úr undirgrundini. Eisini verður enn ein gassleiðing uppá 235 kilometrar løgd frá Sullom Voe og knýtt í Friggleiðinga í Norðjónum, haðani gassið so fer víðari inn á meginlandið.
Ætlanin er, at fyrsta gassið frá leiðunum vestan fyri Hetland skal koma til lands í 2014. Tað verður síðani viðgjørt og goymt á gassstøðini á Sullom Voe, haðani tað so fer víðari aftur umvegis gassleiðingar í Norðsjónum til St. Fergus í Skotlandi, har gassið loksins verður gjørt klárt til at senda víðari til húsarhald í Stóra Bretlandi. Ætlanin er, at gassið frá leiðunum vestan fyri Hetland skal nøkta umleið 6% av gasstørvinum á risastóra bretska heimamarknaðinum.
Týðandi verkætlan
Tað var skotski ráðharrin David Mudell, sum setti fyrsta spakan í, tá farið varð undir stóru verkætlanina. – Hetta er ein sera týdningarmikil verkætlan fyri Bretland, Skotland og Hetland og sum vísir, at olja og gass hevur eina framtíð her segði hann.
Stjórin hjá Total í Bretlandi, Roland Festor helt fyri, at Laggan-Tormore gassleiðingin fer at verða lykilin til at lata upp fyri øðrum leiðum vestan fyri Hetland. Total, sum er fyristøðufelag, fer at bora í Edradourøkinum í summar umframt at tríggjar aðrar gasskeldur Highland Park, Glenlivet og Tobermory nú eisini vísa seg at kunna útbyggjast til framleiðslu.
– Laggan-Tormore er ikki í sær sjálvan ein risastór útbygging, men hon er grundarlagið undir einum undirstøðukervi í økinum, vitandi at byrjanin altíð er tað torførasta. Hetta undirstøðukervi er av stórum týdningi fyri Bretland. Avgerandi er at fáa hol á møguleikarnar og eftir tað er tað væl lættari at knýta aðrar leiðir uppí segði Totalstjórin.
Trygdin raðfest høgt
Hann legði eisini stóran dent á, at trygdin hevur fyrstu raðfesting, ikki minst í kjalarvørrinum á oljudálkingini í Meksikanska Flógvanum, og vísti annars á, at krøvini til trygd í bretskum sjógvi eru vorðin nógv hægri enn aðrastaðni í heiminum eftir Piper Alpha vanlukkuna í 1988.
Hann viðgekk, at talan er um eitt harðbalt umhvørvi men legði dent á, at trygdarkrøvini í Bretlandi eru á sera høgum støði, og at feløg longu hava virkað í hesum umhvørvinum í mong ár við góðum úrslitum. – Vit fara ikki at taka nakran váða, sum ikki kann góðtakast.
Sandy Cluness frá hetlendska heimastýrinum segði, at nýggja verkætlanin fer at spræna nærum tvær milliardir krónur inn í lokala búskapin umframt at vera við til at halda lív í Sullom Voe, sum varð bygt í 1979 og tá var mett at hava eina livitíð uppá góð 30 ár.
Týdning fyri Føroyar
Henda ovurstóra íløga hevur eisini stóran óbeinleiðis týdning fyri Føroyar. Um og tá gass verður funnið í føroysku undirgrundini tætt við markið, so merkir tað, at hesi fund kunnu binda í gassleiðingina bretsku megin markið. Tað merkir so eisini, at um so er, at gassfund, sum verða gjørd í føroyskum øki, ikki eru nóg stór og harvið lønandi at standa einsamøll, tvs. at verða bygt út sjálvstøðugt, so kunnu hesi kortini gerast lønandi, um ein infrastukturur longu er í umhvørvinum.
Vit kunnu tí væl siga, at tær 20 milliardirnar, sum nú verða settar í ein gassinfrastuktur vestan fyri Hetland, eisini eru eitt slag av íløgu í eina framtíðar føroyska kolvetnisvinnu. Hin møguleikin er so eisini, at gasskeldur her eru so mikið stórar, at man heldur velur hina loysnina: at leggja rørleiðing til lands og viðgera gassið á gassvirkjum á landi í Føroyum.
