Jan Müller
Nú í nøkur ár hevur verið arbeitt við umhvørvisspurningum við tilknýti til eina komandi oljuvinnu í tí sonevnda GEM-samtakinum, ið er umhvørvissamstarv millum oljufeløg og føroyskar myndugleikar. Jákup Pauli Joensen er serstakliga fegin eina sokallaða Workshop tey høvdu í Havn herfyri. Á hesi Workshop varð m.a. arbeitt við, hvørji krøv oljufeløgini skulu rokna við, og hvørjar umhvørvisvandar (conserns) tey serliga skulu taka hædd fyri.
Á hesum arbeiðsfundinum greiddi Umhvørvisdeildin eisini frá sínum arbeiði, umframt at hon hevði heitt á Norsk Veritas, ið er rættiliga nógv inni í slíkum spurningum í norsku oljuvinnuni, um at gera eitt ávíst arbeiði við rætningslinjum ol. Teir komu so eisini við einum uppleggi, ið serliga snúði seg um, hvørji øki og umstøður vit hava og hvørji atlit serliga eiga at verða tikin eitt nú til hval, fisk og fugl, alivinnu og eisini sjálvt image hjá Føroyum.
Síðani er tað eisini spurningurin, hvat tað er fyri grundleggjandi vitan, sum man má hava um økið, áðrenn farið verður at bora. Tvs. hvussu sær náttúran út í dag, hvør dálking er nú osfr.? Hetta er nakað, sum skal verða komið uppá pláss, áðrenn nakað loyvi verður givið.
Jákup Pauli viðgongur, at tíðin er avmarkað, og tí hava teir eisini sagt, at hava oljufeløgini savnað tilfar inn í økinum og eru farin at viðgera tað, so er tað eisini ein trygd.
-Eitt annað er, at vit skulu vita longu frammanundan, hvussu umhvørvisstýringin hjá oljufeløgunum er. Tað hevur stóran týdning í mun til okkara máta at fyrisita uppá. Vit eru jú so fá, at vit verða ikki før fyri at gera tað heilt stóra sjálvi. Eisini er umráðandi at vita, hvussu teirra máti er at arbeiða uppá í mun til tað tøkniliga.
Jákup Pauli heldur, at teir á umrødda arbeiðsfundi megnaðu at leggja tær rætningslinjur fram, sum teir vilja hava, at oljufeløgini skulu arbeiða eftir.
Oljufeløgini skulu so koma við eini heildarmeting av umhvørvisspurningunum (Environment Impact Assessment) í mai í ár. Eitt av teimum áhugaverdu projektunum hjá GEM er ætlanin at hyggja eftir øllum strandaøkinum (Coastline Sensetivity Map) kring Føroyar og lýsa, hvat tað er fyri virksemi, sum takast skal hædd fyri.
GEM ger annars tað, ið oljufeløgini við fyrimuni kunnu gera í felag heldur enn at gera hvør í sínum lagi. Sum so ger GEM einki av tí, sum ein føroysk umhvørvisdeild skal gera.
Jákup Pauli Joensen heldur, at oljufeløgini gjøgnum GEM hava kunnað fyrireikað seg á fleiri økjum. Sjálvur heldur hann tó ikki, at oljufeløgini gjøgnum GEM hava gjørt alt tað umhvørvisarbeiði, ið gerast skal undan eini boring. Man kann siga, at tey hava brúkt nógva tíð til at finna fótafestið og funnið tann rætta mátan at arbeiða uppá. Tað er fyrst nú, at GEM arbeiðið byrjar at geva ta frukt, sum roynt hevur verið at arbeiða upp gjøgnum árini. Men nú kunnu tey so eisini brúka tað munandi meira virkið við eitt nú at leggja mál fyri myndugleikarnar.
Tað er ikki fyrr enn feløgini hava fingið loyvi, at tey meira specifikt mugu til at gera sítt umhvørvisheimaarbeiði um júst tað økið tey fáa tillutað, tað verið seg um mannagongdir tey hava osfr.
Men tað tey kunnu gera nú er at lýsa generella økið. Tað kunnu nevniliga vera fyrimunir at kenna heildina heldur enn at kenna eitt lítið øki, eisini hjá okkum. Umhvørvisdeildin hevur eisini sagt, at hon fegin sær, at feløgini arbeiða saman og fáa eina góða heildarlýsing av øllum økinum.
-Umsóknirnar vera inni 17. mai og ætla feløg at byrja at bora á heysti 2001. Klára oljufeløgini og føroysku myndugleikarnir at fáa allan tann umhvørvisliga partin kláran, soleiðis at man kann byrja at bora tá?
-Tað halda oljufeløgini, at tey klára. Vit fara sjálvir at leggja okkum upp at donskum kunngerðum, og oljufeløgini kenna tær reglur, sum har eru galdandi. Vit fara ikki at seta onnur krøv enn aðrir gera sigur Súni Joensen.
