25. fólkatingsvalið í Grønlandi

Føroyingar høvdu valt til Fólkatingið 45 ferðir, tá Grønland valdi fyrstu ferð til Fólkatingið 22. september 1953

Tað var ikki fyrr enn við grundlógarbroytingina í 1953, at grønlendingar sluppu at velja fólk í Fólkatingið í Danmark.

 

Soleiðis verður tað 25.ferð, at fólkatingsval er í Grønlandi týsdagin.

 

Fyrstu árini var Grønland býtt í tvey valdømi, sum valdi hvør sín fólkatingslim. Fyrstu 45 árini vóru tað menn, sum vórðu valdir í hesar sessir, men í 1998 kom broyting í, tá Ellen Kristensen úr borgarliga flokkinum Attastut varð vald á Fólkating.

 

Og síðani 2011 hava grønlendingar bara valt kvinnur á Fólkating.

 

Hóast eitt valskeið í Fólkatinginum – eins og til Løgtingið í Føroyum – er fýra ár, so hevur tað ongantíð hent tey 173 árini, har fólkaræði hevur verið í Danmark – og val hevur verið til Fólkatingið – at eitt fólkating situr alt valskeiðið á tamb.

 

Í Føroyum var tað vanligt í mong ár, at tingið sat alt valskeiðið. Eins og hesaferð, so hevur fólkatingsval ikki altíð verið sama dag í Danmark og í Føroyum – og ikki altíð sama ár heldur, tá nakrir mánaðir onkuntíð hava verið ímillum. Men valini hava verið líka nógv í tali kortini.

 

Tey 20 árini frá 1946 til 1966 vóru øll løgtingsvalini hildin 8. november. Í 1970 var 8. november ein sunnudag, og tað er ikki lógligt at halda løgtingsval sunnudag, tí var valið tá hildið 7. november. Tað vóru eisini næstu valini í 1974 og 1978. Men í 1980 var val í ótíð, og tá var 8. november aftur valdur til valdag – og tað var hann eisini í 1984 og í 1988.

 

Í 1990 var aftur val í ótíð, og tá var 17. november valdur til valdag. Síðani 1990 hava bara trý løgting sitið alt valskeiðið. Frá 1998-02, frá 2004-08 og frá 2015-2019.

 

Í 2008 fall valdagurin 20. januar aftur á ein sunnudag, og tí varð valið hildið seinasta dagin tað kundi haldast, 19. januar.

 

Í 2019 fall 1. september eisini á ein sunnudag, tí var valið leygardagin 31. august.

 

Niðanfyri sæst, nær fólkatingsval hava verið hildin:

 

  1. 4. desember 1849 (fyrsta fólkatingsvalið í Føroyum var tó hildið í 1951, tá grundlógin varð sett í gildi í Føroyum)
  2. 4. august 1852
  3. 26. februar 1853
  4. 27. mai 1853
  5. 21. oktober 1854
  6. 14. juni 1855
  7. 14. juni 1858
  8. 14. juni 1861
  9. 7. juni 1864
  10. 4. juni 1866
  11. 12. oktober 1866
  12. 22. september 1869
  13. 20 september 1872
  14. 14. november 1873
  15. 25. apríl 1876
  16. 3. januar 1879
  17. 24. mai 1881
  18. 26. juli 1881
  19. 25. juni 1884
  20. 28. januar 1887
  21. 21. januar 1890
  22. 20. apríl 1892
  23. 9. apríl 1895
  24. 5. apríl 1898
  25. 3. apríl 1901
  26. 16. juni 1903
  27. 29. mai 1906
  28. 25. mai 1909
  29. 20. mai 1910
  30. 20. mai 1913
  31. 22. april 1918
  32. 26. april 1920
  33. 6. juli 1920
  34. 21. september 1920
  35. 11. april 1924
  36. 2. desember 1926
  37. 24. april 1929
  38. 16. november 1932
  39. 22. oktober 1935
  40. 3. april 1939
  41. 23. marts 1943
  42. 30. oktober 1945
  43. 28. oktober 1947
  44. 5. september 1950
  45. 21. april 1953
  46. 22. september 1953
  47. 14. mai 1957
  48. 15. november 1960
  49. 22. september 1964
  50. 22. november 1966
  51. 23. januar 1968
  52. 21. september 1971
  53. 4. desember 1973
  54. 9. januar 1975
  55. 15. februar 1977
  56. 23. oktober 1979
  57. 8. desember 1981
  58. 10. januar 1984
  59. 8. september 1987
  60. 10. mai 1988
  61. 12. desember 1990
  62. 21. september 1994
  63. 11. mars 1998
  64. 20. november 2001
  65. 8. februar 2005
  66. 13. november 2007
  67. 15. september 2011
  68. 18. juni 2015
  69. 5. juni 2019
  70. 1. november 2022 (í Føroyum 31. oktober)