Bankastjórar funnust at statstrygd til Eik Banka

Tá stórar kreppur taka seg upp, floymir almenna orða­skiftið yvir við spurningum um, hví tær komu í. Soleiðis er eisini, nú Finansiel Stabilitet hevur yvirtikið Eik Banka. Mangt verður staðfest, meiri verður spurt, og uppaftur meiri verður svarað komandi tíðina.
Men ávaringarlampurnar kring Eik Banka hava sein­astu mánaðirnar blunkað fyri eygunum á teimum, ið hava hugt. Føroyskir fjøl­miðlar hava skrivað at­finn­ingarsamt um støðuna í bank­anum, og tað hevur eisini Jyllands-Posturin, sum 2. sep­tember í ár undraðist á, at Eik Banki yvirhøvur fekk frið fyri Fíggjar­eftirlitinum og Finansiel Stabilitet.
Í grein, sum journalisturin Thomas G. Svaneberg skrivaði á vinnusíðunum í Jyllands-Postinum hendan dagin, settu átta bankastjórar fram dulnevndar skuldsetingar um, at Eik Banki fekk ser­við­gerð av politiskum or­søk­um. Greinin kallaðist "Sær­præget særbehandling" og róði framundir, at eisini Amager­bankin varð viðfarin ov lagaliga.
»Krakker Amagerbanken, vil det blandt andet få store konse­kvenser for det køben­havnske ejendomsmarked. Og skal Eik Banki gennem en opslidende lukning, skal den danske regering gennem en tilsvarende opslidende debat med de færøske vælg­ere, og måske kan en lukn­ing ligefrem ødelægge det spirende opsving på Atlanter­havsøerne,« skrivaði Thomas G. Svaneberg.

Skjót viðgerð
Hetta var orsøkin til, segði hann, at Eik Banki og Amager­banken høvdu fingið serviðgerð í sambandi við teirra umsóknir um at fáa statsveðhald úr Bankapakka II, ið Fíggjareftirlitið umsitur. Danski journalisturin styðj­aði seg til útsagnirnar hjá átta dulnevndum bankastjórum, ið ikki skiltu, hví Eik fekk statsveðhald.
Eik Banki kunngjørdi 17. mars, at hann hevði fingið statsveðhald úr Bankapakka II á 9,1 mia. kr. Avtalan var gjørd við Finansiel Stabili­tet. Hon hevði við sær, at kreditorarnir kundu læna bankanum 9,1 mia. kr. og vita, at staturin veðhelt fyri pengunum. Pengarnir skuldu brúkast at endurfíggja lán, ið fullu til gjaldingar í 2010 og 2011, og annars at styrkja um gjaldførið.
»Den store kaution fik allerede i marts naboerne i de danske banker til stilfærdigt at antyde, at der måtte ligge politiske motiver bag,« skriv­aði Jyllands-Posturin 2. sep­tember. »For det første havde Eik Banki fået en meget hurtig sagsbehandling, for det andet var garantien på 9 mia. kr. meget stor, og for det tredje havde de færøske selskabsmyndigheder tid­ligere givet hovedaktionæren en venlig behandling.«
Illgrunin hjá dulnevndu bankastjórunum gjørdist ikki minni, tá roknskapurin hjá Eik grunninum fyri 2009 gjørdist tøkur eftir summ­arfrítíðina. Grunnurin skriv­aði, at hann hevði bundið seg til at veita Eik Banka kapi­tal, um tað gjørdist neyð­ugt. Hetta undraði banka­stjór­arnar sáran, tí ognir­nar í grunn­inu­m vóru fyri tað mesta parta­brøv í Eik Banka, og spurn­ingurin var tí, hvørjum grunnurin yvirhøvur kundi veita trygd við.

Hamarin fellur
Stjórin í Finansiel Stabilitet, Henrik Bjerre Nielsen, segði fyrr í ár við Børsen, at tá Finan­siel Stabilitet veitti Eik Banka statstrygdina, hevði felagið einans atgongd til rokn­skapin hjá Eik grunn­inum fyri 2008. Men hetta hildu bankastjórarnir ikki nógv um, tí felagið hevði framm­an­undan fleiri ferðir fingið atgongd til ógrann­skoðaðar roknskapir í sam­bandi við nýggjar avtalur.
Men so fekk Finansiel Sta­bilitet atgongd til rokn­skap­in fyri 2009 og vildi hava grunnin at greiða frá, hvussu hann kundi liva upp til sína trygd mótvegis Eik Banka, tá eginognin var 835 mió. kr., samstundis sum partabrøvini hjá grunninum í Eik Banka vóru bókførd til 703 mió. kr. Fyrst í september væntaði Jyllands-Posturin ikki, at hesir spurningar yvir­høvur fóru at fáa nakra avleiðing fyri Eik Banka.
Men 27. september brast so bumban. Fíggjareftirlitið setti tummilskrúvurnar á Eik, og um hann ikki fann góðar tvær milliardir krónur innan 57 tímar, varð hann avtikin sum sjálvstøðugur banki og endaði undir Finansiel Stabilitet. Tað megnaði Eik Banki ikki, og spurningurin er so, um dulnevndu banka­stjórarnir við sínum pástandum í Jyllands-Post­inum óbeinleiðis trýstu Fíggj­areftirlitið at taka endaliga stigið ímóti Eik Banka.
Um tað kann bara gitast.

------

FAKTA
Jyllands-Posturin var ikki einasta blaðið, sum 2. september í ár fanst at statstrygdini til Eik og støðuni hjá Eik grunninum. Blaðið Arbejderen skrivaði soleiðis sama dag:

»Den danske stat har givet den dansk-færøske bank Eik Bank en statsgaranti på 9,1 milliarder kroner, som banken nu kan gå ud og optage et treårigt lån for. Til gengæld har staten fået et løfte om, at bankens storaktionær vil skyde penge i banken, hvis der opstår problemer. Det problem er der sådan set allerede. For bankens storaktionær, den færøske fond EIK Grunnurin, har nemlig ingen penge.«