Pauli í Sandagerði ummælir nýggju fløguna hjá Hanusi Johansen
Hanus er gamal í garði í norðurlendska fólkatónaheiminum, og Aldubáran er óivað okkara boð upp á eina klassiska tónabouqet.
Hvør í sínum lagi hava hesir snillingar fyri langari tíð síðan prógva dirvi og virði, men saman?
Taldist millum teirra, ið kanska ivaðust eitt sindur. Fyrsta royndin á palli var kanska eisini eitt sindur leitandi.
Men!
Lukkutíð fyri okkum øll, góvust tey ikki á hondum, og úrslitið av hesum dirvi gjørdist ein sonn bouquet av tí allarbesta frá tveimum heimum.
Løgini
Havi haft tann framíhjárætt at spælt og virkað saman við Hanusi í mong ár. Sjáldan havi eg sæð styttri veg millum djúpar kenslur og ljómandi lag.
Havi eygleitt fólk í mongum londum, tá Hanus við síni eyðkendu og sonnu rødd hevur málað eina bleyta ella mergjaða mynd í rúmið ? uttan mun til málkunnleika ella húðarlit hava allir áhoyrarar speglað somu mynd í eygunum.
Hanus skapar ofta sera einføld løg, men kortini er eingin ivi um, at hetta er Hanus og eingin annar. Løgini sita sera væl og eru sera trúgv móti orðunum. Onkuntíð kennir tú tárini leita sær fram móti eygnakrókunum, í øðrum førum kennir tú sjálvan fanan anda teg kalt í nakkan, meðan okkurt lagið fær teg flenna í kíki.
Fleiri av løgunum á hesi fløgu eru kend av mongum, og nøkur eru eisini at finna á aðrari útgávu, men nýggi búnin gevur løgunum nýtt og spennandi innihald.
Útsetingarnar
eru sera fjølbroyttar. Fleiri av leikarunum hava sett út, og hetta ger fløguna spennandi.
Nakrar útsetingar bera brá av klassiskum uppruna meðan aðrar eru meira at kalla skipað improvisatión.
Vakur er búnin, ið Kári Bæk hevur latið sorgblíða sangin, Saknur, í. Eisini hevur Páll Sólstein verið heppin við síni mynd av sera vakra sanginum um Blómuna hjá Poul F.
Ikki sørt av skemtingarlyndi er eisini at finna í onkrari útseting ? m.a. í frálíku útsetingini hjá Edvardi Nyholm Debess av Maritu, ella har Stamen Stantchev loyvir gamla Beethoven inn í sangin um Lívið.
Sum heild eru útsetingarnar væl greiddar úr hondum og stiðja væl upp undir løgini.
Framførslan er
sera hugtakandi
Talan er um livandi ljóð, so upptøkurnar hava eisini fingið við okkurt, ið lúkað hevði verið burtur í einum upptøkuhøli.
Onkur tóni hevur hug at ilskast inn á annan, ið ikki røkkur røttu hæddina, og í einstøkum førum er klassiska stevið heldur stirvnari enn tað fólkaliga.
Men tílíkt ger bert fløguna meira livandi og sanna.
Á hesari fløgu spæla menniskju, og vit ið lurta fáa loyvi at lurta og uppliva sum menniskju.
Sonn spæligleði eyðkennir fløguna frá byrjan til enda, og í tónaheiminum er einki meira lívgandi enn fólk, ið tykjast at spæla fyri sína egnu skuld.
Hanus er kletturin, og á hann byggir Aldubáran sína tónaborg.
Upptøkurnar
eru somikið góðar, at tú við hvørt ivast í, um okkurt av løgunum er tikið upp í einum upptøkuhøli.
Ikki er lætt at fáa fatur á øllum smálutum, tá talan er um konsertupptøku, so her má sigast at gløgg og heppin hond hevur flutt knapparnar.
Ljóðblandingin
er eisini góð
Hanus fær góða rúmd í ljóðmyndini, meðan ljóðførini í allar flestu førum standa glar og kortini saman í góðum samljóði.
Fái eisini hug at nevna vakra húsan, ið tónleikurin er klæddur í. Astrid Andreasen hevur hegnisliga valt og mynda eina bouquet av okkara heimligu plantum. Húsin er einfaldur og vakur, men handan friðsæluna lúra tistlar og tornir.
Eitt sera gott hugskot og ein kærkomin gáva til okkara, ið leingi hava longst eftir nýggjari útgávu frá Hanusi ella Aldubáruni.
Við hesi fløgu fingu vit í posa og sekk.m bert hevur onkrar smávegis broytingar av verandi heimastýrislóg. Men henda semja liggur eitt ella annað stað millum uppskot landsstýrisins um fullveldi og uppskot Sambandfloksins til nakrar varligar justeringar av verandi skipan.
Ikki ósamdur
við Hvítubók
Eg eri ikki ósamdur við Hvítubók, tá hon á blaðsíðu 67 sigur, at tað er ynski um grundleggjandi broytingar á trimum viðurskiftum, sum eru orsøkin til hesa fullveldistilgongd. Tað eg her royni at siga er, at eg hóast ikki samdur um fullveldið, so eri eg samdur, at vit mugu fremja hesar grundleggjandi broytingarnar. Tær eru:
?Vit mugu fáa sligið fast, at heimildirnar hjá føroyskum myndugleikum ikki stava frá umboði (delegatión), sum danskir myndugleikar hava givið og kunnu taka aftur.
?Vit mugu fáa sligið fast, at løgtingslógir eru á sama rættarstøði sum fólkatingslógir og ikki kunnu verða trokaðar til viks av fólkatingslógum.
?Vit mugu fáa víðari heimildir til at samráðast og at gera sáttmálar við onnur lond enn tær núverandi.
Men tað, sum eg samstundis royni at siga er, at ikki er neyðugt at fara yvir um ánna eftir vatni. Vit kunnu fremja áðurnevndu grundleggjandi broytingar í einari nýggjari skipan millum Føroyar og Danmark, sum er innan fyri ríkisfelagsskapin. Hetta kann fremjast við einari Sjálvstýrislóg.
Hví fara yvir um
ánna eftir vatni
Stjórnin hevur nú meira enn einaferð boðað frá, at hetta við delegatiónina, sum hevur verið eitt stríðsmál síðan 1948, kann endaliga fáast upp á pláss í einari nýggjari skipan. Forsætismálaráðharrin hevur brúkt orðið ?uigenkaldelighed?, sum merkir, at heimildirnar hjá Løgtinginum kunnu ikki takast aftur. V.ø.o. verður Føroya Løgting hægsti myndugleiki í øllum málum, sum vit hava yvirtikið. Vit fáa evsta vald á yvirtiknum málum - eingin er yvir Løgtinginum í yvirtiknum málum.Tá vit so samtundis við einari Sjálvtýrislóg fáa tikið allar forðingar burtur fyri, hvørji øki kunnu yvirtakast, er vegurin greiður til veruligt føroyskt sjálvstýri og til veruligt føroyskt sjálvbjagni. Tá er avgerðin einsamøll okkara.
Treyt nummar tvey síggi eg sum eina beinleiðis fylgja av, at vit fáa treyt nummar eitt upp á pláss.
Viðvíkjandi tí triðju treytini, so hevur danska stjórnin eisini meira enn einaferð sagt, at vit føroyingar mugu gerast meira sjónligir á tí uttanríkispolitiska økinum, og at føroyingar skulu sjálvir taka avgerðir og føra samráðingar á teimum økjum, sum hava týdning fyri okkum. T.v.s. at vit einsamallir føra samráðingar og gera avtalur á t.d. økjum sum fiskivinnu, handil, mentan og umhvørvi.
Eisini hevur danska stjórnin boðað frá, at um vit nú gera eina nýggja skipan ella eina nýggja Sjálvstýrislóg millum Føroyar og Danmark, so skal henda fráboðast altjóða samfelagnum, soleiðis at umheimurin veit, hvør skipan er galdandi millum hesi bæði londini.
Við hesum grundarlagi ber veruliga til at fara at tosa um reellan sjálvstýrispolitikk í Føroyum. Eg vil fara so langt sum at siga, at okkara uppskot um eina Sjálvstýrislóg er ikki longur eitt alternativ til ætlan landsstýrisns um eitt fullveldi, men hetta er loysnin til veruligan føroyskan sjálvstýrispolitikk, sum kann fáa breiða undirtøku millum manna.
Landsstýrið hevur
gjørt sakina danska
Við einari slíkari gongd verður tað føroyingar sjálvir, sum gera av, hvussu skjótt sjálvstýristilgongdin skal ganga. Hetta kann alt gerast í takt við okkara fíggjarligu og umsitingarligu førleikar. Tá verður hvørki neyðugt at tosa um eina skiftistíð ella, at danskir myndugleikar okkara vegna skulu umsita málsøki, ella at vit missa rættindir, sum vit í dag hava. Tá ber til alla vegin at hava greiðar linjur, har vit føroyingar hava fult tamarhald á gongdini.
Gongdin, sum nú liggur í kortinum hjá landsstýrinum, hvílir á danskan vælvilja. Enntá er man farin so langt, at landsstýrið nú sigur, at próvbyrðan fyri tí sjálvberandi búskapinum er donsk. Danir skulu prógva yvir fyri okkum, at avtalaða skiftistíðin er grundarlag fyri einum føroyskum búskapi. Danir eiga seinasta orðið um føroyskt fullveldi.
Lat okkum fáa sjálvstýrismálið aftur á føroyskar hendur - lat okkum fremja ta loysn, sum júst passar til okkara viðurskifti.
Aftur sum av torvheiðum
Landsstýrið er nú komið heimaftur av triðja umfari, og enn stendur í botni um skiftistíðina. Danir siga 4 ár, meðan føroyingar vilja hava 15 ár. Løgmaður hevur ikki bara einaferð, men fleiri ferðir sagt, at tað verður eingin fólkaatkvøða við bert 4 árum, tí hon hevur ongar møguleikar fyri at verða samtykt. At hon ikki verður samtykt, hevur løgmaður rætt í, men honum tørvar at síggja tann veruleika í eyguni, at skiftistíðin verður bert 4 ár, um so talan verður um nógv samráðingarumfør aftrat. Tí noyðist løgmaður, heldur enn at draga tíðina út, nú taka støðu. Annaðhvørt at ein fólkaatkvøða verður hildin við 4 árum sum skiftistíð ella at leggja kongin og lata aðrar sleppa framat og finna eina loysn, sum kann bera.
Men hvat hendir nú? Ræðast teir nú sítt egna barn? Høvdu teir væntanir um, at alt helt áfram óbroytt, tá loysingin er vorðin veruleiki? Hví bera teir ikki høvdið høgt og siga fólki, at hetta er so teytirnar við einum fullveldis Føroyum, og so taka takið?
Seta framtíðina veð
Sjálvt nú, har landsstýrið egndi við oljuinntøkunum, beit danska stjórnin ikki á. Hugsið tykkum til, at landsstýrið fær seg til at skjóta upp, at danir skulu fáa pant í okkara møguligu oljuinntøkum, pant í okkara arvasilvuri, pant í okkara arvi til okkara eftirkomarar. Hugsið tykkum til, at nú skal fullveldið lánifíggjast. Fullveldið upp á borg - hetta var ein sera mannminkandi støða, vit endaðu í, sum avgjørt ikki stuðlar upp undir okkara eyðkenni sum ein stolt tjóð.
Og ynskið um at nú skal ein triði partur vera við til næsta samráðingar undirbyggir bert tann veruleika, at her er veruliga komið vátt í reiðrið millum partarnar. Tað fær ein at hugsa um friðavarðveitandi herlið hjá ST, sum starvast úti í heimi, har kúlur og kanónir er partur av gerandisdegnum, og har fólkið verður dagliga hótt eftir lívinum, og har liviumstøðurnar eru undir øllum lágmørkum. Men soleiðis er ikki støðan her. Vælsignaðir menn stingið fingurin í jørðina. Hava vit eitt danskt yvirvald, um berjir okkara vilja niður? Liva vit dagliga við einari danskari hóttan yvir høvdinum?
Løgmaður plagar ar siga, at vit skulu seta tokið á sporið aftur. Spor og tok er nú ikki serliga føroyskt, so fyri at brúka eina føroyska mynd, so draga vit ikki bátin oman gjøgnum urðargrót, men vit draga hann eftir lunnum, sum syrgja fyri, at hann kemur á sjógv í heilum líki.
Landsstýrið megnaði ikki at flota bátin, men vit eru aðrir sum kunnu leggja teimum lag á.
Takk fyri
Jóannes Eidesgaard
