Hin 23. oktober 2024 var fyrsta viðgerð í løgtinginum av “Uppskoti til Løgtingslóg um broyting í
løgtingslóg um áseting av almannaveitingum”. Uppskotið, sum ikki hevur verið til hoyringar, er eitt
spariuppskot lagt fram av Sirið Stenberg, landsstýriskvinnu í almannamálum, og ásetir, at pensjónin
hjá samlivandi at rokna frá 1. jan. 2025 skal skerjast heilt munandi.
Eitt av endamálunum við uppskotinum sigst at vera ”at tað ikki longur skal vera ein vansi at vera
giftur”. Somuleiðis verður sagt í viðmerkingunum, at ”Eitt samlivandi par hevur somu fíggjarligu
fyrimunir at búgva saman sum eitt gift par”.
Í serligu viðmerkingunum til lógaruppskotið verður sagt at ”við samlivandi er at skilja persónur,
sum livir í hjúnabandslíknandi parlagi. Tað merkir parið hevur eitt samlív, ið eins væl kundi verið
hjúnaband”.
Í hesum lógaruppskoti (løgtingsmál 14/2024) verður ásett, at samlivandi at rokna frá 1. jan. 2025
skulu javnsetast við gift. Nýggir samlivandi fólkapensjónistar fara harvið at fáa 2.250 kr. minni um
mánaðin ella 27.000 kr. minni um árið og samlivandi, ið fáa hægstu fyritíðarpensjón fara at fáa
2.403 kr. minni um árið ella 28.812 kr. minni um árið (tøl frá 2024). Minkingin hjá samlivandi
fólkapensjónstum verður sostatt 14,1% og minkingin hjá samlivandi hægstu fyritíðarpensjónistum
verður 15,3%, um hetta uppskot til sparing á fíggjarlógini verður samtykt av løgtinginum.
Í viðmerkingunum til lógaruppskotið verður sagt, at neyðugt verður við málsviðgerð í øllum
teimum málum, har umsøkjarin um pensjón er skrásettur at búgva saman við vaksnum persóni uttan
at vera giftur. Eisini verður upplýst at ½ ársverk ella 260.000 kr. mugu nýtast fyrstu tíðina til hetta
endamál (til dýnulyftarí).
At Almannaverkið í framtíðini skal nýta dýnulyftarí sum amboð at tilluta fólkapensjón og
fyritíðarpensjón er ikki í lagi. Uppskotið er ikki í tráð við EMRK Evropeisku mannarættinda-
konventiónina, artikul 8, ið sigur, at einhvør hevur rætt til respekt fyri sínum privatlívi, sínari
familju, sínum heimi. Eisini er hetta uppskot tekin um sosialt kontroll. Dýnulyftarí sum part av
málsviðgerð av pensjónsumsóknum er at ganga privatlívinum hjá borgarunum alt ov nær.
Eisini kann spurningur setast við hugtakið samlivandi og hvørt tað er rætt ella rímiligt, at støddin á
pensjónini skal verða tengd at spurninginum, hvørt persónur livir í hjúnabandslíknandi parlagi ella
ikki. Í hesum sambandi kann somuleiðis verða spurt: Hvørjir borgarar eru samlivandi sum hjún?
Eru tað kvinna og maður sum búgva saman uttan at vera gift
Eru tað tvær kvinnur sum búgva saman uttan at vera giftar
Eru tað tveir menn sum búgva saman uttan at verða giftir
Eru tað tvey systkin, sum búgva saman
Eru tað tveir vinir, sum búgva saman
Hvussu við sambúgvandi, sum búgva á sambýli v.m.
Skulu vit hava javnstilling, skulu øll javnstillast.
Í staðin fyri at koma við slíkum uppskoti, ið javnstillar nakrar pensjónistar niðureftir, átti
landsstýrið at komið við lógaruppskoti, ið javnstillar allar pensjónistar uppeftir.
Í pensjónshøpi eiga pensjónistar ikki at verða býttir upp í bólkar. Allir pensjónistar eiga at verða
sæddir sum einstaklingar og eiga allir pensjónistar, tað veri seg stakir pensjónistar, giftir
pensjónistar og samlivandi pensjónistar at fáa pensjón sum stakir pensjónistar.
Stakir pensjónistar, ið einans ella nærum einans hava fólkapensjón og samhaldsfasta at liva av, fáa
ov lága pensjón. Hagtøl hjá Hagstovu Føroya vísa, at 13,6% av støkum fólkapensjónistum liva í
fátækradømi – tey hava inntøku, ið liggur 8,8% undir fátækraváðamarkinum (tøl frá 2022).
Landsstýrið má borga fyri, at hesin pensjónsbólkur, ið er raktur av fátækradømi, fær hægri veiting at
liva av.
Vegna pensjónsbólkin
Ingrid S. Henriksen Jóhan Carl Dam Bozena Rasmussen
Nina Dahl Hans Jacob Ronny Hansen Eyðun Ellendersen
