Dimmalætting skrivar 3. november 1934 í sambandi við, at Anna Maria fylti 90 ár m.a., at:
»Anna Maria Olsen har været en meget dygtig og afholdt Bondekone, og hendes store Gæstfrihed og Hjælpsomhed er kendt rundt om paa vore Øer. Hun er endnu trods sine høje Alder aandsfrisk, rask og rørig og deltager i forskelligt Husarbejde indenfor Hjemmets Døre.«
Í apríl 1935 var Dimmalætting í Saksun og vitjað hana. Anna Maria giftist til Saksunar við bóndanum Jóan Dávid Olsen. Hóast síni 90 ár tyktist ein sjáldsama lættur og frískligur andi at vera yvir henni.
Anna Maria greiðir frá:
– Foreldur míni vóru Thomas og Katrina Egholm í Hvalvík. Mamma var bóndadóttir úr Dúvugørðum her í Saksun og pápi var bóndi »niðri í Stovu« í Hvalvík.
Pápi doyði 71 ára gamal og mamma bleiv 53. Pápi mín var sonur gamla Niels Petur Egholm í Egholmsstovu í Havn.
Vit vóru 9 systkin, 6 dreingir og 3 gentur. Báðar systrar mínar liva enn, nevniliga Marin, ið býr hjá A. Weihe á Selatrað, og sum fylt hevur 91 ár, og Sigga Malena, 88 ára gomul, sum býr í Dúvugørðum. Harimóti eru allir seks dreingirnir deyðir. Tann elsti av teimum var faðir Thomas Egholm, bónda í Hvalvík. Jens var skómakari suðuri í Havn, hann doyði 60 ára gamal. Tann yngsti av brøðrunum doyði á síni fyrstu ferð til Íslands, hagar hann fór við skipinum Norðlýsið hjá Hans Mohr. Teir fiskaðu í smábátum frá skipinum. Saman við tveimum øðrum var hann farin at fiska í einum av hesum smáu bátunum. Tað gjørdist illveður, og teir spurdist ikki aftur. 3 brøður doyðu av tuberklasjúku, tann eini av hesum doyði í Keypmannahavn, har ætlanin var, at hann skuldi læra til blikksmið.
Syrgiligt hjúnalag
Langabbi mín, Johan Hendrik Egholm, var tvær ferðir giftur. Tað fyrra hjúnalagið vardi í stutta tíð, tað seinna fekk eina tunga lagnu. J.H. Egholm var bóndi í Hvalvík, og hann giftist seinnu ferð við einari prestadóttir av Nesi, ið æt Annika. Hon var ein sera dugilig húsmóður. Men av sonnum var teirra hjúnalag alt annað enn eydnuríkt. J.H. Egholm var hámentaður maður, hann var doktaralærdur, men hann hevði at siga lítlan og ongan ans fyri bóndagarðinum. Hansara interessur gingu í aðra leið, og garðurin var ikki røktaður, sum hann skuldi við tað, at hann í heilum ferðaðist til Havnar fyri at koma saman við teir lærdu menninar har. Hetta ótoliliga skilið, at garðurin ikki til fulnar varð røktur, soleiðis sum Annika helt vera rætt, nívdi hana svárliga. Hon segði lítið, bar sína neyð í tolni, men hugsaði so mikið meira. Og endin var tann syndarligi, at hon druknaði seg i einum hyli í Hvalvík, sum enn verður nevndur Anniku hylur. Tá ið henda dapra hending var øllum kunnug, og líkið var funnið, segði ein húskallur frá, at hann eina aðra ferð hevði hitt Anniku um leið har, hon forgjørdi sær. Ivaleyst hevði hon fleiri ferðir ætlað at tikið lívið av sær, áðrenn hon – kanska heilt frá sær sjálvari av trongd og trega – tók ta endaligu avgerðina. Aftaná henda syrgiliga deyða Anniku flutti Johan Hendrik til Havnar at búgva. Eina vissa tíð á árinum vitjaði hann aftur til Hvalvíkar. Og omma plagdi at siga frá, at meðan hann var har, hevði hann til vana hvørt kvøld at festa sær í eina pípu og ganga oman til staðið, har hús hansara høvdu staðið. Har dvaldi hann einsamallur eina stund, og tá ið hann kom aftur at húsum, sá hann altíð líka forgrátin út.
Tað var kunnugt, at prestadóttirin sjálv ongantíð dámdi at skula giftast við John Hendrik, men tá í tíðini var so nógv annarleiðis enn nú. Tá ið faðir hennara, presturin, hevði gjørt av, at hon skuldi giftast við doktaranum, batti eingin mótstøða av nøkrum slag. Tað sigst fyri satt, at tá ið presturin fekk at frætta frá deyða dóttirs síni, var hann so illa við og gjørdist so bangin, at hann eftir tann dag á ferðum bygdanna millum aldri tordi at sova einsamallur.
Verfaðirin doyði av áarlopi
Her hevur ofta verið áarlop og verpápi mín, Ólavur bóndi, var júst tikin av døgum av einum herviligum áarlopi. Tað hendi, tá ið hann eina ferð saman við húskalli sínum var farin at hyggja eftir seyði. Tá teir nærkaðust at ánni, legði bóndin húskallinum eina við at seta í eitt róp, um hann skuldi fingið feril av, at áin vildi leypa. Hetta lovaði húskallurin. Men tað vildi so til, at hann fekk ein slíkan hvøkk á seg, tá ið áin knappliga fór at leypa, at hann ikki fekk rópt fyri ræðslu. Ólavur doyði í áarlopinum og slongdist við ánni oman á sandin, har líkið seinni varð funnið á Neystaroyru, sum plássið nevndist.
Kirkja kom til Saksunar í 1858. Tá varð tann gamla kirkjan í Tjørnuvík flutt higar. Tað er fyrst nústani, at kirkja er komin aftur har. Kirkjugarðurin her varð gjørdur fitta tíð, áðrenn kirkjan kom. At tað fyri hesa tíð ofta hevur verið bæði trupult og tvørligt í ymsar mátar, kann ein og hvør ætla sjálvur, tá ið hann veit, at t.d. tá lík mátti berast tann óhøgliga og illgongda veg hiðani frá upp um fjøll til Tjørnuvíkar. Av og á hendi seg tó, at høvi var til at bera líkini til Hvalvíkar.
Tað sigst, at Saksun eina ferð í tíðini skal hava verið ein heilt stór bygd, og í teirri katólsku tíðini hevur her verið kirkja.
Hin ræðuliga sjúkan »svarti deyði« skal hava útrudda fólkið, soleiðis, at her bert skuldi liva eitt menniskja, aftaná á at sjúkan var liðug at herja, nevniliga ein arbeiðsgenta, ið tá ognaðist alla jørðina í bygdini.
Børnini hjá dóttrini, Katrinu, og Magnus Paula vóru Óli Jákup, Vilhelm, Dávur, Olaf, Sigga, Ida, Kalla, Mia, Valborg og Helga. Anna Maria doyði í 1941.
Dødsfald
2. apríl 1904 vóru hesi minningarorð um Jóan Dáva í Dimmalætting:
Kongsbonde i Saksun Joen David Olsen er den 14. f.M. afgaaet ved Døden paa sin Gaard “Kvierhammer” i en Alder af 80 Aar. Afdøde var kendt her på Øerne og udenfor disse som en af vort Lands mest respektable Bønder. Paa Grund af Sygelighed maatte Kongsbonde Olsen i en lang Aarerække lade alt det paa sin Gaard forefaldende betydelige Arbejde foregaa ved dertil antagne Folk, men afdøde opgav ingenlunde Ledelsen af Gaardens Drift, og han forstod at lede Gaarden saaledes, at den gav Udbytte, endskønt Kvierhammergaard paa Grund af sin naturlige Beliggenhed, særlig med hensyn til Faarebruget, er meget vanskelig at forestaa og ofte medfører store Tab.
Naar Kongsbonde Olsen imidlertid ved sin Død er en af Øernes større Odelsejere, saa er dette et Bevis paa hans Duelighed som Bonde. Mest kendt er afdøde dog paa grund af sin udstrakte Gæstfrihed og Godgørenhed mod Fremmede og Landsmænd af alle Stænder. Hans Hjem har været opsøgt af Færinger og Danske, saavel som af fremmede Turister, og den som en Gang kom til Kviehammer, indfandt sig i Reglen atter der, naar Lejlighed dertil gaves. Afdøde har saaledes erhvervet sig mange Venner, som altid ville bevare Mindet om ham som en af Øernes solideste og elskværdige Bønder, hvis Gæstfrihed har været en Pryd for sin Stand og sit Fædreland.
S.
Dánjal Pauli doyði ungur
Maður Onna Maria, kallað Mia, dóttir Katrinu og Magnus Paula, doyði ungur í 1936, og hesi minningarorð vóru um hann í Dimmalætting:
Dánjal Pauli Jacobsen var borin í heim í 1904 í Syðrugøtu, har faðir hansara, Absalon Jacobsen, tá hevði eina eftir viðurskiftunum stóra keypmannsforrætning. Hann andaðist 11. mars aftaná ein langa sjúkralegu á sjúkrahúsinum í Havn og bleiv soleiðis 31 ára gamal.
Sum smádrongur kom hann til Havnar at ganga í Millum- og Realskúla og tók prógv frá hesum skúla.
Fyri betur at kunna útbúgva seg til sítt starv, ið skuldi vera hansara lívsyrki, fór hann seinni til Keypmannahavnar og gekk á Købmandsskolen har. Liðugur við lesnaðin kemur hann heim aftur til Føroya at hjálpa pápanum, ið nú var fluttur til Skála, og er tað í hesi bygd við Skálafjørðin, at hansara lívsyrki fellur tey fáu ár, honum var unnað at liva okkara millum. Dánjal Pauli var arbeiðssamur, tað var við ídni og sterkum huga fyri at gera eitt arbeiði ímillum okkum, at hann gekk inn í samarbeiði við faðirin.
Hann var evnagóður maður bæði til likam og sál, og øll ið høvdu høvi at fylgja honum í arbeiðinum í forrætning og skrivstovu, mugu ásanna, at arbeiðið fell sera væl hjá honum. Hann var interesseraður í øllum offentligum viðurskiftum og gleddist yvir hvørt framstig, ið gjørt var her á landi. Málið viðvíkjandi tí nýggju kirkjuni á Skála lá honum heitt á sinni – hann var formaður fyri bygginevndina og hevur saman við øðrum gjørt eitt stórt fyrireikingararbeiði í hesum máli – og hann hevði glett seg til at uppliva tann dag, Skála aftur var vorðin kirkjubygd, men hetta var honum ikki lagað.
Dánjal Pauli var lítillátaður, sáttligur og góðlyntur maður, góður vinur og trúgvur felagi. Hann var góður sonur og bróður, ein umhyggin og kærur maður og faðir.
Einkjan Anna Maria situr eftir við tveimum smágentum, Onnu og Ingu.
Dánjal Pauli vil verða saknaður av nógvum, allarmest av teimum næstu, men um øll tey og øll vit, ið vóru góð við hann, dugdu at taka henda tilburð, sum eina gávu frá Guds hond, so eru vit før fyri at sanna profetsins orð: »Tú ert Harrin, tin vilji ske!
Ærað verið minni hansara.«
Jn
Johan Hentze var ein brandur
Ida dóttir Katrinu giftist til Skúvoyar við Johan Hentze. Í 1928 var henda grein um Johan í Dimmalætting:
For c. 10 Aar siden udførte Johan Hentze, Skuø, en smuk Redningsdaad, som fortjener at kendes i videre Kredse.
En tidlig Morgen var han taget paa Fiskeri sammen med to andre Mænd fra Skuø. Vejret var ret godt, og da man vilde skyde Søfugle til Agn roede Baaden langs med Skuøens Vestside og ikke langt fra Land. Da rejser en Braadsø sig pludselig over et Undervandsskær og slynger en af Baadens Besætning over Bord. Johan Hentze var straks klar over, at Manden ikke kunde klare sig ved egen Hjælp, og uden at betænke sig sprang han ud fra Baaden, svømmede hen til Manden og fik efter de største Anstrengelser og under overhængende Livsfare reddet ham til Land og hjulpet ham op paa en fritstaaende Klippe nogle Favne fra en »urð«.
Efter at have udført denne Redningsdaad, saa Johan Hentze sig nu om efter Baaden og blev opmærksom paa, at den af Strømmen var ført et godt Stykke sydpaa, og den var synkefærdig. Han var klar over, at den Mand, der var tilbage i Baaden, ikke kunne bjerge sig ved egen Hjælp, og at han vilde være redningsløst fortabt, hvis Baaden af Strømmen blev ført længere bort.
Johan Hentze var selvfølgelig meget udmattet, men han gav sig straks til at svømme ud til Baaden igen. Endskønt det var bidende koldt og afstanden ret lang, lykkedes det ham virkelig at naa Baaden og give Manden, der sad i den, en Aare, der flød paa Søen. Ved derefter at svømme, holdende den ene Haand i Baadens Ræling, medens Manden i Baaden med en løs Aare roede lidt i den anden Side lykkedes det de to Mænd at faa manøvreret Baaden ind til en »urð« og bjerget sig paa Land. Baaden blev saa stærkt medtaget, da den kom ind mod »urðen«, at det var aldeles haabløst at forsøge at holde den flydende. De to Mænd var nu reddet fra Døden paa Havet, men det var dem ikke muligt at komme fra »urðen« ved egen hjælp, idet den kun var tilgængelig fra Søsiden. De var gennemblødte og selvfølgelig meget udmattede og for at holde Varmen maatte de uafbrudt arbejde med at løfte Sten. Heldigvis passerede en anden Baad fra Skuø to Timer senere op optog dem.
Man begav sig straks til det Sted, hvor Johan Hentze havde bjerget den anden Mand op paa Klippen, men han var nu forsvundet. I sin udmattede Tilstand er han gledet ned fra Klippen og er forulykket.
Det betragtes af sagkyndige som ganske givet, at Manden der sad tilbage i den med Søvand fyldte Baad, vilde have været forulykket, hvis Johan Hentze ikke var kommet ud til Baaden og havde manøvreret den ind til Land ved svømning.
Johan Hentze har ved den paagældede Lejlighed har udført et ualmindeligt smukt Redningsarbejde, der vidner om Mod, Aandsnærværelse og Udholdenhed og som fortjener belønning af de til dette Formaal oprettede Institutioner. Og Redningsdaaden bliver endnu smukkere, naar det tages i Betragtning, at Johan Hentze paa daværende Tidspunkt kun var 18 Aar gammel.
