Christian Andreasen, løgfrøðingur, hevur í Sosialinum í gjár eina grein um uppskotið til stjórnarskipan. ? Hann heldur lítið um uppskotið - og serliga um, at løgfrøðingar eru, sum halda tað vera gott. Hetta fær hann at sitera Astrup Hansen fyri at siga, at løgfrøðingar eru sum juke-boksir. Teir spæla tað lag, tú biður teir spæla - um tú koyrir pengar í maskinuna. ? Hvør hevur koyrt pengar í juke-boksina hjá Christiani Andreasen, skal eg ikki gita um. Men eg vóni, at upphæddin er lítil. Tí Christiansa grein er illa undirbygd. Hon er full av gitingum, faktuellum feilum og misskiljingum.
Faktuellir feilir ?Christian hevur eina rúgvu av illgitingum, sum ikki eru verdar nakra viðmerking. Men millum faktuellu feilirnar eru hesir: ? "Uppskotið er viðgjørt í loyndum og fyri afturlatnum hurðum." Well. 10 tingfólk hava sitið í hesi síðstu nevndini. Við útskiftingum og eykafólkið er talið vist 14. Hesi hava, eftir egnum tykki, tosa við sínar flokkar. Og nevndin hevur havt fund við løgfrøðingar og aðrar viðkomandi persónar. Er tað loyniligt...? Afturlatið...?? "Uppskotið er ongastaðir sent til hoyringar". Tað passar ikki. Tað er sent viðkomandi stovnum til hoyringar. ? "Mær er fortalt, at umsitingin í løgtinginum, sum hevur roynt at talað at, er ripað á dyr." Tað hevur í ávísum spurningum verið ósemja um millum formansskapin í nevndini og umsitingina. Men at nakar er "ripaður á dyr" er tvætl. Fólk frá umsitingini hava havt skrivarauppgávuna ein part av tíðini, og uppskotið er nærlisið saman við umsitingini, sum er komin við konstruktivum kritikki. Kritikki, sum í fleiri førum er tikin til eftirtektar. ? "Løgfrøðingar eru tilkallaðir uttanífrá sum verjuadvokatar fyri uppskotinum." Eini sjey virdir løgfrøðingar og samfelagsfrøðingar eru bidnir um at nærlisa uppskotið, og koma við kritikki - sum í fleiri førum er tikin til eftirtektar. Eingin hevur verið "verjuadvokatur". ??Heimsmyndin skakað ?Christian hevur verið so illur tá hann skrivaði, at hann skjýtur í allar ættir. Tí er trupult at finna nakað greitt fokus í greinini. ? Men tað, sum tykist pína hann mest, og sum hann "ikki kann liva við" er hetta, at tað finnast løgfrøðingar, "sum siga gott fyri uppskotinum". ? Tað órógvar hansara heimsmynd, at "eitt nýtt slag av føroyskum løgfrøðingum eru komnir undan kavi. Teir tosa ið hvussu so er ikki sama løgfrøðisliga mál, sum eg lærdi fyrst í áttatiárunum á lærda háskúlanum í Keypmannahavn." ? Og hvat var tað so, sum Christian lærdi í Keypmannahavn? ? Jú, hann forklárar m.a. fyri okkum at "Føroyar hava eina grundlóg og at Føroyar eru og hava verið ein partur av danska kongaríkinum ígjøgnum øldir." ? Víst so. Men hetta er tann einfalda útgávan. ? Lærdi Christian ikki eisini í Keypmannahavn, at Føroyar altíð hava verið sjálvstøðugt løgdømi? Og at vit eru tað enn? At heimastýrislógin, formalistiskt sæð, als ikki er í samsvari við donsku grundlógina? At tað, formalistiskt sæð, er grundlógarbrot at vit gera lógir og krevja upp skatt í Føroyum? At vit umsita okkara undirgrund? At vit samráðast um fiskirættindi? ? Kennir hann ikki so frægt til Føroya søgu at hann veit, at danska grundlógin ikki hevur verið nøkur strømm spennitroyggja um føroyskan politikk? At danskir og føroyskir myndugleikar við politiskum semjum hava víðkað hana eftir tørvi? ? Nei, tað lærdi hann eftir øllum at døma ikki. ? Og dog! ? Tí hann sigur eisini, at verða føroyingar samdir um at skipa seg sum sjálvstøðuga tjóð og vilja gjalda fyri tað, so "kann restin avgreiðast við einum postkorti til Danmarkar." ? Interessant. Tí eru vit fult undirgivin donsku grundlógina, kunnu vit altso ikki loysa við einum postkorti. Grundlógin loyvir tí ikki...
?Loyvir donsku grundlógini ?Kortini hava vit altso, sambært Christiani, fullan rætt at loysa. Men hóast vit eisini í dag á fleiri økjum liva og virka í stríð við donsku grundlógina, so heldur Christian tað vera eina skandalu, at "verandi uppskot til stjórnarskipanarlóg er beinleiðis í stríð við grundlógina." ? Men er uppskotið nú tað? ? Um tú heldur teg til tað, sum Christian lærdi teir glaðu dagarnar í 80'unum, kann svarið kanska vera ja. ? Men um tú hevur bara eitt gramm av politiskum realitetssansi, er eingin trupulleiki. ? Uppskotið ásetir, at Føroya fólk hevur valdið í landinum. Føroya fólk er altso tað, sum rópt verður okkara "evsta rættarkelda". Og Føroya fólk (ella tess politiska skipan) kann ikki semjast um annað enn, at danskir myndugleikar framvegis skulu umsita ein part av valdinum. ? Hesum loyvir uppskotið til stjórnarskipan. Og tí er eingin trupulleiki. Føroyska stjórnarskipanin loyvir donsku grundlógini at virka í Føroyum, so leingi føroyingar ikki ynskja tað øðrvísi. ??Misskiljingar ?Greinin hjá Christiani byggir á fleiri misskiljingar. ? Tað er ein misskiljing, at bert lond við fullveldi kunnu hava egna grundlóg. Lond, sum hava nógv minni sjálvræði enn Føroyar, hava egna grundlóg. Sjálvt amerikanskir statir hava egnar grundlógir. ? Og so er tað hugtakið rættarkelda. ? Christian tykist halda, at danska grundlógin er evsta rættarkeldan í Føroyum. Tí má hon altíð virðast. Renna vit okkum í hana, mugu vit broyta kós. (Uttan vissi vit loysa...). ? Men demokratisk hugsan er, at valdið kemur frá fólkinum. Fólkið er rættarkeldan. Og føroyingar hava hvørki skrivað ella viðtikið donsku grundlógina. Tað er ikki demokratisk hugsan, at hon skal standa omanfyri viljan hjá Føroya fólki. ? Víst skal danska grundlógin virðast. Men hon kann ikki forða okkum í at áseta okkara virði, okkara støðu og okkara rættindi í sína okkara egnu stjórnarskipan. ? Og tað er júst hesi pragmatisku verð, vit liva í. Tað er nevniliga eisini ein misskiljing, at viðurskiftini millum Føroyar og Danmark altíð byggja á juridiskar formalitetir. Sjálvandi setur løgfrøðin avmarkingar, men ógvuliga ofta skera politiskar semjur hol á teir juridisku karmarnar. Eisini, tá hesir karmar kallast danska grundlógin. ? Christian sigur at "í Føroyum tykjast politikarar at hava gloymt røttu raðfylgjuna sum er, politikkur fyrst og síðani løgfrøði." ? Merkiligt allíkavæl, at hann skal siga tað. Tí tað er júst tað, sum hann sjálvur hevur gloymt...
