Postverk Føroya er ein av týdningarmiklu almennu føroysku stovnunum. Postmenn og postkvinnur eiga ein stóran leiklut í menningini av føroyska samfelagnum. Í øllum veðri og undir øllum hugsandi og óhugsandi umstøðum, hava postfólkini tryggjað føroyingum brævasamskifti. Tað hevur havt alstóran týdning.
Men tíðirnar broytast. Saman við øllum heiminum, hava føroyingar tikið talgildu pallarnar til sín. Brøvini eru minkaði burturúr í einki. Almennu stovnarnir kýta seg fyri at veita borgaranum Samleikan, Vangan, talgilda undirskrift og brævasamskiftið á netinum. Sannleikin er ikki longur einans á pappíri. Treyðugt so - onkur brøv verða enn borin út, men eru tey ikki meira at meta sum kurérsamskifti?
Er tíðin ikki komin?
Kaldi veruleikin hevur staðið við reyðum á whiteboardunum á Óðinshædd í áravís, alt meðan stabbamyndirnar, sum hava lýst eftirspurningin eftir kjarnutænastunum hjá Posta, bara eru vorðnar minni og minni. Men møguliga hevur skriftin staðið so leingi á vegginum, at hon er fánað.
Tað tykist í øllum førum soleiðis. Tí okkurt bendir á, at veruleikin er ikki gingin upp fyri stjóranum á Posta og nevnd hansara. Heldur enn at laga seg til eftirspurningin, so hava Joel undir Leitinum og hansara fólk, kastað seg út í allar hugsandi og óhugsandi vinnur, fyri at halda kolossinum á fótum:
- Posta Pitsa koyrir pitsur til ungfólk í Føroyum og mat til eldri borgarar kring landið í ójavnari kapping við flutningsfeløg og taxavinnuna, sum hevði uppgávuna áðrenn.
- Posta Agency bjóðar seg fram sum umboð fyri útlendsk skip, sum koma til Føroya, í kapping við fleiri privatar agency aktørar.
- Posta Shipping flytir bingjur inn og út úr Føroyum í kapping við privat shipping feløg samstundis, sum almenna flutningsfelagið er í holtur við at skapa sína egnu rutu við Hyundai bingjum.
- Posta Farmur koyrir farm um alt landið í kapping við bæði flutningsfeløg og lokalar flutningsrutur, so sum Suðuroyarleiðina, Eysturoyarleiðina og fleiri aðrar.
- Posta Flytimenn flyta fyri fólk og feløg í kapping við privatar flytimannafyritøkur.
- Posta Bulk bjóðar flutning av størri sendingum av frystum uppisjóvarfiski, hóast fleiri veitarar longu bjóða hesa loysn.
- Posta Goymsla bjóðar ókeypis goymslu til kundar hjá Posta Shipping og Posta Farmur í ójavnari kapping við eina røð av privatum fyritøkum, sum selja goymslupláss.
- Posta Sand bjóðar seg fram at innflyta og selja sand hóast føroyskir veitarir bjóða hesa tænastu.
- Posta International hevur deildir í Grønlandi og í Danmark, sum valla kunnu kallast almennar uppgávur í Føroyum.
- Posta Kina flytir inn 100.000 tals av pakkum úr øllum heiminum, sum kosta undir 300 krónur í beinleiðis kapping við føroyska handilslívið.
Opinbart, heldur Posta ikki, at tíðin er komin.
Hvat er problemið?
Almenna partafelagið Posta var sett á stovn í 2005 við einum partapeningi uppá 43 mió krónur. Samstundis fekk felagið eitt rentu- og avdráttarfrítt lán upp á 29,2 mió krónur, sum tilsamans svarar til 72,2 mió krónur.
Posta hevur fingið bygningarnar hjá felagnum, sum í roknskapinum eru ásettir at vera verdir 100 milliónir krónur. Oman á risastóru fíggjarligu aktivini, sum Posta hevur fingið frá eigara sínum - okkum øllum - so hevur eitt alment partafelag jú eisini okkum øll í rygginum. Posta kann tískil ikki fara á heysin, og tað er ein enormur kappingarfyrimunur, tá kappingin stendur við privatar fyritøkur, sum virka á privata marknaðinum.
Sum alment partafelag við flutningsskyldu hevur Posta atgongd til nógv serrættindi, sum tað onki gjøgnumskygni er í. Øll duga at skilja, at posturin skal fram, men er tað rætt at tað er postútberingin, sum gevur Posta ein kappingarfyrimun bæði í flutningsneti og í kostnaði fyri uppgávur, sum ikki eru fevndar av útberingarskylduni?
Hvussu verða almennu aktivini brúkt? Illgrunin er sterkur um, at Posta brúkar veitingarskylduna - og tey serrættindi hon gevur - til at vinna sær fyrimunir í vinnuligu kappingini eisini.
Stórinnflutningurin hjá Posta Kina stjelur umsetning frá handilslívinum, og meðan grannalondini hjá okkum avtaka tollfrítøkuna, so sleppur Posta at halda fram við sínum virksemi. Ábendingar eru um, at Posta Kina letur kina-pakkar í vanligar postsekkir og tískil fáa betri rúmd umborð á flogførum og aðrastaðni, har fløskuhálsar eru.
Tað er tískil við góðari orsøk, at stjórin á Posta fleiri ferðir hevur sagt:
- "Vit mugu gera okkurt! Posturin bara minkar og minkar.!"
Hvat kann gerast?
Undanfarna landsstýri ætlaði at privatisera Posta. Tíverri var privatiseringstilgongdin lítið gjøgnumskygd og í stóran mun stýrd av leiðsluni á Posta, sum endaði at vera tey einastu, sum bjóðaðu uppá Posta.
Uttan her at siga júst, hvussu ein privatiseringsloysn eigur at síggja út, so vilja undirritaðu partar mæla til, at gongd verður sett á at syrgja fyri at vøksturin og dynamikkurin í Posta kemur út í privata vinnulívið at arbeiða, heldur enn í einum ógjøgnumskygdum almennum felagi.
Posta hevur í dag ein vælløntan stjóra og eina vællønta nevnd, sum ikki høvdu sloppið avstað við teimum úrslitum, sum Posta hevur, í tí privata vinnulívinum. Ein umsetningur upp á 125 mió krónur, sum endar við einum halli uppá 2,5 mió krónur bendir á eina almenna fyritøku, sum á alt ov nógvum økjum pressar prísirnar undir marknaðarstøðið.
Hví? Tí tey kunnu skapa sær umsetning á tann hátt - uttan avleiðingar.
Tað ber ikki til!
Vinarliga
Norlink
Faroe Express
Navigare Shipping
EUR Express
Safari Transport
Faroe Agency
Auto
G-Cargo
Mikkjalson Flutningur
Høj Flutningur
Shipping.fo
Suðuroyarleiðin
ASB
Tor-Shipping
Sand Ship (Sandgrevstur)
IR Lastbilar
