Vit vita, at fólkaræðið er á tremur við skeivleikum. Fólkaræðið er flutt vald - frá fjøldini til fólkavald umboð. Samsvarið millum fólksins ynski og roynveruliga úrslitið tykist ofta sum dagur og nátt.
Fólkaræðið er eingin fullkomin stýrisskipan; men tann frægasta, íð higartil er upphugsað, sæð og roynd.
Tíðum síggja vit, hvussu etisk mál køva logan í politiskum flokkum og samgongum - sum ein marmennil, íð spillir fiskieydnuna. Etisk mál í politisku skipanini er sum Risin og Kellingin í sólskini - alt stirðnar og rennur í stein. Politiska savningarmegin fánar burtur í trætu og tvídrátti, lóggevandi valdið gerst óarbeiðsført og almenna kjakrúmið dálkast so ramt.
Loysnin, vit higartil hava troytt, er, at hvør tinglimur hevur sjálvsavgerðarrætt í etiskum málum. Eingin flokkur tryggjar veljarinum etiska kós fyri stavn uttan Miðflokkurin, sum hinvegin skorðar tinglimirnar fastar í etiskum høpi.
Hvussu raðfesta vit fólksins rødd og tryggja arbeiðsførið í løgtinginum/landsstýrinum?
Etisk mál, sum ikki teingja seg ov dygt at fíggjarstýring landsins, skal fólkið fáa til atkvøðu. Sum upphugsað dømi kann nevnast hesar fyritreytir, skulu etisk mál til fólkaatkvøðu:
- at málið verður lýst sum etiskt mál og kann fremjast uttan nevnisverdar fíggjarligar avleiðingar fyri land og kommunur,
- málið verður nágreinað, endamálsorðing og framløga løgd til rættis,
- málið verður alment lýst (gjøllig fólkaupplýsing),
- tvey ár eru umliðin, áðrenn sama mál - ella mál, íð metist líkt málinum í uppskoti - hevur verið til fólkaatkvøðu,
- og at í minsta lagi 10 tingfólk mæla til - ella í minsta lagi 5.000 føroyingar við valrætti í Føroyum skrivað undir - uppskot til fólkaatkvøðu.
Hvørjir snávingarsteinar forða fyri at knæseta fólkaatkvøðu um etisk mál? Er mannagongdin í samband við fólkaatkvøðu ov drúgv? Bera fólkavald ótta fyri politiskum arbeiðsloysi, ella at fjøldin misrøkir minnilutarnar?
Vit mugu hava álit á, at fjøldin á upplýstum grundarlagi ikki misrøkir sínar minnilutar. Fólkavald skulu raðfesta politiska friðin, arbeiðsføri samgongunnar og fólkaræðið.
Eingin fólkavaldur kann umboða 1.666 fólk í miðal og nøkta allar sínar veljarar í øllum málum. Fólkaræðið er ikki stovnað til frama fyri fólkaræðið sjálvt - fólkaræðið er fólksins tænari, og vit skulu tillagað fólkaræðið og stytta fjarstøðuna millum fólkið og valdið, tá hetta ber til (stýrisskipanin í Sveis ber boð um, at hetta er gjørligt).
Vinarliga
Snæbjørn Bærendsen
