Regin bakkar ikki fyri avbjóðingum

– Hendan maskinan kostar einar fimm milliónir krón­ur.

Regin Jacobsen peikar á ein stóran stálkassa, sum er karmur um eina sera fram­komna reinskeri-skipan við trimum ymiskum knívum. Kassin er ikki størri enn ein kummufrystari í vavi, men hann ger tað arbeiði, sum eini 20 fólk skuldu gera, tá reinskorið varð við hond.

Í høllini eru eisini aðrar framkomnar maskinur, men har eru eisini fólk, tá virkið koyrir.

– Í hesi høllini arbeiða átta fólk, men áðrenn vit fingu nýggju teldustýrdu maskin­urnar, skuldu eini 35-40 fólk til fyri at gera sama arbeiði, fortelur hann.

Stongdu virkið

At hava møguleika at keypa eina maskinu fyri fimm milliónir krónur, var ikki tað, sum lá fremst í hugan­um hjá Regini Jacobsen og hinum á Bakkafrost í 1992. Men júst fimm milliónir krónur var tað sum mangl­aði í, tí tann 21.mai hetta árið gjørdi Ídnaðargrunnur­in av at steingja Bakkafrost. Lønsemið var ikki nóg gott, og felagið var koyrt á húsa­gang.

– Eg minnist at virkið stóð til sølu fyri fimm milliónir krónur í eitt heilt ár, men tað vóru tíbetur fyri okkum somikið fáir pengar í samfelagnum, at eingin keypti tað, fortelur Regin Jacobsen.

Regin, sum tá var 26 ára gamal, var stjóri, og tað var tí millum annað hansara uppgáva at syrgja fyri at øll fingu sítt, tá tað snúði seg um pengar. Men har vóru eingir pengar.

– Vit fingu eina góða avtalu í lag við bústjóran, og sluppu at leiga virkið, so leingi tað ikki var selt, og sum sagt, so var keypiorkan í Føroyum um hetta mundi rættiliga avmarkað, so tað endaði við at vit fingu arbeitt okkum somikið av pengum upp, at vit kundu keypa virkið aftur, minnist Regin.

Størst í Føroyum

Bakkafrost Holding er í dag ein fyritøka við 230 starvs­fólkum. Framleiðslan er 20.000 tons av aldum laksi árliga, og av teimum verður so framleitt 5000 tons av lidnari vøru, sum er vakum-pakkaðar laksaporsjónir.

Fyritøkan er tann størsta av sínum slagi í landinum, men gongst alt sum ætlað, verður hon uppaftur størri um ikki so langa tíð. Tað er nevniliga soleiðis, at Vest­laks varð selt fyri nøkrum mánaðum síðani, og sjálvt um talan er um tvey ymisk feløg, so eru tað somu eigarar, ið eiga Bakkafrost-samtakið og Vestlaks-sam­takið. Ein broyting í lógini um aling í Føroyum er í løtuni til hoyringar, og har verður millum annað lagt upp til, at somu eigarar nú kunnu eiga upp í helvtina av øllum aliloyvunum í land­inum. Í løtuni er markið 25 prosent.

– Sjálvt um vit eru ein stór fyritøka, so er hon lítil í mun til eitt nú stóru norsku og kilensku alifyritøkurnar, so hesin møguleikin er kærkomin og neyðugur, um vit skulu megna at kappast við tær størstu alararnar í heiminum, so sum vit vilja, sigur Regin Jacobsen.

Virksemið í nærum 400 ár

Beiggjarnir á Bakka á Glyvrum bygdu fyritøkuna Bakkafrost upp frá 1966 og fram. Í fyrstani tóku teir ímóti nógvu sildini, sum var at fáa á fjørðinum. Seinni varð farið at keypa sild frá skipum, sum fiskaðu í Norðsjónum og aðrastaðni. Bakkafrost framleiddi sild í gløsum og spannum, og tað gekk væl líka til í 1977, tá sildaforboð bleiv sett í verk í Norðsjónum.

– Hatta gróthúsið bleiv brúkt til vinnuligt virksemið fyri meira enn hundrað ár síðani, fortelur Regin og peikar út í tún, í tí vit fara upp trappurnar til skriv­stovuøkið.

Og meðan vit sessast, tendrar stjórin farteldu sína, og fortelur mær um hansara stóra frítíðaráhuga: Ættar­gransking. Og kanska ikki so løgið, so kann nógv av hesi gransking eisini setast í samband við vinnulívið á Glyvrum.

– Eg havi funnið útav, at her má hava verið vinnuligt virksemið á Glyvrum í eini 400 ár. Fyrsti festarin var Niels Jacobsen, sum var føddur í 1623, og hann var bæði bóndi og sýslumaður, umframt at hann eisini ar­­beiddi sum sorinskrivari eina tíð, fortelur Regin Jacobsen.

Øll innfødd Glyvrafólk stava frá hesum Niels Jacobsen, og ein standmynd av undangongumanninum hevði verið upp á sítt pláss, heldur Regin.

Vaska klæðini fyri fólk

Bakkafrost-samtakið fevnir í dag um átta aliøkir, tríggjar smoltstøðir, tvær fram­leiðslueindir umframt høvuðsskrivstovuna á Glyvrum. Fyritøkan er so­­mikið stór og somikið væl fyri fíggjarliga, at hon hevur ráð og hug at fjálga um starvsfólk síni.

– Fyri at kunna framleiða heimsins besta alilaks, tí tað er tað sum vit gera, sigur Regin avgjørdur, mugu vit eisini hava heim­sins bestu starvsfólk, og tey hava vit eisini, leggur hann afturat.

Ein máti at fáa hesi starvs­fólk, er at skapa nakrar karm­ar, har fólk trívast. Á sjálvum aliøkjunum eru fastar manna­gongdir fyri, hvussu arbeiðið verður skipað. Har snýr tað seg um at fara væl við fisk­inum og sær sjálvum. Hvørki starvs­fólk ella fiskur skulu blíva strongd, tí tað sæst bein­anvegin aftur á lidnu vør­uni.

Inni á framleiðsluvirk­inum á Glyvrum verður eisini nógv gjørt fyri at starvsfólkini skulu trívast. Millum annað skulu tey ikki hugsa um at vaska arbeiðsklæðir síni. Tað tek­ur fyritøkan sær av. Um­­framt at leggja stóran dent á at hava støðugt arbeiði til fólk, verður eisini gjørt nógv burturúr sjálvum arbeiðsumstøðunum. Tað nýggjasta átakið er at leggja ljóðdoyvandi loft uppundir alt virkið, so tað ikki er so nógvur larmur.

Tað fakliga

Tá Regin Jacobsen varð valdur til ársins leiðari, var tað hann, sum varð valdur persónliga, men hendan heiður vil hann ikki eiga einsamallur. Hann er skjótur at nevna starvsfólkini í virkinum, og sjálvt um tað nokk er nakað, sum mann skal gera, so tykist hann ógvuliga sannførandi, tá hann sigur tað. Hetta kann hava nakað við tað at gera, at Regin er uppvaksin í fyritøkuni. Hann arbeiddi longu á skrivstovuni, tá hann gekk í handilsskúla, og tann fakligi kunnleikin, sum hann síðani hevur ogn­að sær, er eisini tikin, með­an hann hevur verið ein týð­andi partur av familju­fyritøkuni. Tað er blivið til eina HD-útbúgving í rokn­skapi og revisjón, sum varð tikin, meðan hann arbeiddi.

– Tað var eitt sindur løgið at arbeiða við fiktivum uppgávum, tá eg tók HD, tí eg var vanur at arbeiða við veruligum fólki og veru­lig­um pengum, men tað var samstundis ein avbjóðing, og hesa fakligu barlast vildi eg als ikki verið fyri uttan, tó at tíðin á skúlabonki kundi kennast eitt sindur óverulig til tíðir, minnist Regin Jacobsen.

Laksur, laksur og laksur

Tá sildin hvarv í 1977, mátti Bakkafrost finna upp á okkurt annað virksemið. Eitt sindur av sildavirksemi var framhaldandi, men als ikki í so stóran mun sum áður. Tí varð m.a. farið at pakka flatfisk fyri fiska­virkir, eins og roynt var at fáa eitt sindur av virðisøking burturúr svartkjaftinum, sum var tað nýggjasta slag­ið av fiski á marknaðinum.

Síðst í 70-árunum og upp gjøgnum 80-árini var Bakkafrost eitt sindur “óstruk­turerað”, fyri at brúka eitt orð hjá Regini Jacobsen. Lutfalsliga nógv arbeiði var av svartkjaft­in­um, og stórar íløgur vórðu gjørdar í maskinur, sum skuldu útvinna surimi. Men svartkjafturin kastaði ong­antíð nakað serligt av sær. Innfrysting av makreli var eisini á breddanum, men hetta gav heldur ikki so nógv. Tá var øðrvísi við alingini, sum byrjaði í 1979. Hon var beinanvegin eitt gott bein hjá Bakkafrost, og fyritøkan setti sum frá leið fóðurframleiðslu í gongd og keypti sær bæði kassa- og roykivirki.

Í 1992, tá alt samfelagið fór av knóranum, hoknaði Bakkafrost sum kunnugt eisini.

– Eg minnist, at eg tá helt tað var ein ósigur fyri okk­um, men í dag dugi eg væl at síggja, at húsagangurin hevur verið við til at mynd­að tað fyritøku, sum vit hava í dag, sigur Regin Jacob­sen.

– Kanska hevði Bakka­frost-samtakið ikki verið til, um virkið ikki stongdi í 1992, leggur hann afturat.

Altjóða góðkenningar

Skil er í dag á strukturinum, og virksemið hjá Bakka­frost-samtakinum snýr seg í løtuni bara um eina vøru: Aldan laks. Váðaspjaðingin er síðani løgd í tað at vera við heilt frá rokni til lidna vøru. Bakkafrost-fyritøkan kann errin fara út í heim og fortelja kundum sínum um hvønn nikk og prikk í fram­leiðsluni.

– Og tað er júst tað, sum kundin spyr um. Hann vil hava at vita, hvar smoltið er framleitt, hvat fyri fóður tað fekk, hvussu alilaksurin er kruvdur, hvussu hann er skorin og pakkaður og alt møguligt annað, fortelur Regin Jacobsen.

Fyri at lætta um hetta arbeiði, hevur Bakkafrost-samtakið fingið tvær viður­kendar útlendskar fram­leiðslugóðkenningar – BRC og IFS. Harafturat fegnast Regin Jacobsen um møgu­leikan, sum Heilsufrøðiliga Starvsstovan hevur fingið, tá tað snýr seg um at góð­kenna virkir fyri russiskar myndugleikar.

– Tað vísir, at vit í Før­oyum eru við heilt frammi, og vónandi verður tað næsta, at føroyskir myndug­leikar fáa hendan møguleika frá øðrum londum enn Russ­landi, sigur Regin Jacob­sen.

------

FAKTA

Eigarar av Bakkafrost Holding:

Havsbrún

Føroya Banki

Fólkini “á Bakka”

Íløgufelagið Tjaldur

TF-Holding

LÍV

Norðoya Íløgufelag

JH Holding

Sp/f L.G.S.

------

REGIN JACOBSEN

Regin Jacobsen

Føddur í 1966.

HD í roknskapi.

Ársins privati vinnulívsleiðari 2009.

Stjóri á Bakkafrost-samtakinum

Starvsfólk undir sær: 230

Frítíðarítriv: M.a. ættargransking

------------

Heimsins besti laksur

Tú skalt ikki hava tosað leingi við stjóran hjá Bakkafrost-samtakinum, Regin Jacobsen, áðrenn tú hoyrir hann nevna føroyskan alilaks, sum heimsins besta alda laks. Tað ljóðar flott, og tað er tað eisini, tí tað er ikki bara Regin Jacobsen, sum sigur tað. Tað eru tað eftirhondini eisini fleiri og fleiri útlendskir keyparar, sum hava varnast.

Grundgevingarnar hjá Regini Jacobsen byggja millum annað á kanningar, sum eru gjørdar uttanlands. Kanningar, sum vísa at føroyski aldi laksurin hevur nógv størri innihald av teimum gagnligu omega3-sýrunum enn flestu kappingarneytar. Tær vísa eisini, at føroyski laksurin er fríður fyri antibiotika, umframt at hann fær fóður, sum ikki er genmodifiserað.

Tá hesi kemisku fakta verða løgd saman við umstøðunum at ala í Føroyum, har tættleikin er lágur í ringunum, havið er reint og skipanir eru gjørdar fyri sjúkufyribyrging við t.d. at brakkleggja og árgangsskilja, so hava vit heimsins besta alda laks, heldur ársins leiðari 2009, Regin Jacobsen.