ODDAGREIN: Fiskivinnu pedagogikkur

Í blaðnum mikudagin vístu vit á, hvussu lands­stýr­ismaðurin í fisk­i­vinn­u­mál­um ætlar at býta 246.000 tons av makreli og norðhavssild. Trup­ult er at seta virði á tað, ið bæði hevur stert og skal seljast fyri markn­að­ar­prís, men her á blaðnum hava vit áður víst á, at virðið liggur onk­u­staðni millum 800 milliónir krón­ur og 1,6 milliard.

Fiskiskapurin verður skipaður eft­ir lóg um serstakar treytir fyri fisk­i­skap eftir norðhavssild og ma­k­r­eli, umframt eini kunngerð um tað sama. Reyði tráðurin er, at allir skip­a­bólk­ar skulu fáa burturav.

Men aftur í ár eru spælireglurnar broytt­ar. Stóra sildakvotan er kom­in aft­u­rat, skipini eru bólkað øðr­vísi, lut­fallið millum skipabólkar er ikki tað sama, og ei heldur gjalda øll sama prís fyri at fiska.

Und­anfarin ár hava verið merkt av gitingum og illgitingum um, hvussu virðini eru umsitin. Git­ing­ar­nar hanga við, tí trupult hevur ver­ið hjá almenninginum at fáa skjøl á borðið, ið útgreina tað, ið gjørt verður.

Tá sjálvt royndir fiskimenn hvøkka við av skipum úr fornari tíð, sum brádliga fáa ein nýggjan makr­el­ung­dóm, eigur onkur klokka at ringja. Og tá skip verða handl­að aftur og fram, sum tá smá­gent­­ur býta glansbíløt, skapar tað gróðr­ar­botn fyri gitingum.

Avleiðingarnar eru mistreysti og mis­álit, ið máar burtur av trú­virð­i­num og álitinum á okkara høv­uðs­vinnu.

Seinasta symptomið sást í síðstu viku, tá politiskir pástandir um korr­up­ti­ón blivu konverteraðir til re­volv­ar­a­journalistiskt undirhald, har lands­stýr­is­maðurin úr bláari luft par­tú skuldi svara, hví hann ikki var ein »crook«, ein brotsmaður. Svar­ið fekst sjálvandi ongantíð, men eft­ir hongur skuldsetingin.

Avbjóðingin hjá lands­stýr­is­mann­i­num er at duga at greiða frá býti­num. Tað kann vera mikið gott við sterkum politikarum, ið tora at taka politiskar avgerðir. Men av­gerð­ir­nar mugu rótfestast í fyri­sit­ing­ini, soleiðis at ein og hvør kann bæði síggja og skilja grund­gev­ing­ar­nar fyri, hví hesin ella hasin nú eis­ini sleppur upp í part.

Grund­leggjandi pedagogikkur er at fáa fólk at skilja tað, ið tú ger. Ta upp­gáv­una eigur Fiskimálaráðið at upp­rað­festa. Argumentið, at ein kom­andi fiskivinnunýskipan rudd­ar upp í øllum fløkjum, kann ikki brúk­ast í hesum sambandi.

Tí meðan sjógvurin væntandi fer at kóka av makreli og sild, kann kjak­ið um stóru samfelagsvirðini ger­ast upp­aft­ur heitari. Og uttan góðar grund­gevingar gerast trú­virð­ið stóri taparin.