Seinnapartin tann 15. mai hevði íslendska orkumálaráðið fingið umsóknir frá tveimum feløgum, sum søgdu seg vera sinnað at leita eftir olju og gassi undir havbotninum á Drekaleiðini, sum er í landnyrðing úr Langanesi. Tá umsóknirnar nakrar dagar seinni vórðu brotnar upp, vísti tað seg, at onnur var frá Sagex Petroleum, og at hion var frá Aker Exploration.
Hóast verkætlanarstjórin hjá orkumálaráðnum, Kristinn Einarsson, segði seg vera væl nøgdan við, at tvær umsóknir vóru komnar, vakti úrslitið av útbjóðingini ans. Eitt var, at bara tvey feløg vístu útbjóðingini áhuga, og eitt annað merkisvert var, at einki av teimum stóru feløgunum lá framvið. Sambært Kristini Einarssyni høvdu onnur feløg spurt seg fyri, og hann segði seg vænta, at tey fara at gera vart við seg á øðrum sinni.
Men hví var áhugin fyri at leita á Drekaleiðini so lítil? Norski viðmerkjarin og ráðgevin Hans Henrik Ramm heldur, at fyri íslendingar má tað vera eitt vónbrot, at bara tvey feløg søktu um leitiloyvi, og at hvørki SattoilHydro ella onnur altjóða feløg lógu framvið. Hinvegin hevur einki felag so góðar fyritreytir í íslendskum øki sum Sagex, tí felagið hevur fyrr verið ráðgevi hjá íslendsku myndugleikunum. Men verkætlanin er merkt av stórari óvissu og stórum váða, og tað fer at taka langa tíð, áðrenn tær fyrstu inntøkurnar koma upp av Drekaleiðini. skrivar Hans Henrik Ramm í viðmerkingartænastu síni Behind The News.
Hørð skattalóg
Norski viðmerkjarin heldur, at tað eru ov harðar skattareglur í Íslandi, sum hava fingið fleiri oljufeløg at leggja íslendsku útbjóðingina til viks. Í september í fjør kunngjørdu íslendsku myndugleikarnir eitt uppskot um eina skattalóg fyri kolvetnisvinnuna. Uppskotið bleiv mett sum lagaligt, men tá tann endaliga lógin bleiv samtykt í Altinginum í desember, var innihaldið broytt munandi frá tí upprunaliga uppskotinum. Hans Henrik Ramm ivast ikki í, at tað vóru hesar broytingarnar, sum fingu fleiri oljufeløg at leggja Ísland í skufftuna á hesum sinni.
Íslendska kolvetnisskattalógin arbeiðir við tveimum tíðarskeiðum. Tað fyrra skeiðið umfatar tíðina, til avlopið kemur upp á 20 prosent av framleiðsluvirðinum, og í hesum skeiðinum skal felagið rinda royalty av bruttoframleiðsluvirkinum uttan nakran frádrátt fyri útreiðslur. Framleiðsluvirðið er avgerandi fyri, hvussu nógv felagið skal rinda, og er talan um eitt økið, ið framleiðir nakað tað sama sum tað norska Åsgard, kann gjaldið koma upp á heili 70 prosent.
Sambært Hans Henrik Ramm er íslendska skipanin soleiðis háttað, at royalty-gjaldið kann fara upp um 100 prosent á leiðum, sum framleiða meiri enn 200 milliónir tunnur um árið. Hansara niðurstøða er, at ein oljuleið á Drekaleiðini ella aðrastaðni á Jan Mayen-rygginum skal vera rættiliga stór, skal tað yvirhøvur løna seg at útvinna olju úr henni.
Kreppan broytti lógina
Íslendska fíggjarmálaráðið hevur sagt, at myndugleikarnir valdu ta samtyktu kolvetnisskattalógina fyri at útvega ríkiskassanum inntøkur so tíðliga sum gjørligt. Hans Henrik Kvamm sigur, at tað er ikki torført at ímynda sær, at tað íslendska fíggjarmálaráðið hevði ta tilstundandi kreppuna í huganum, tá tað upprunaliga uppskotið um kolvetnisskattin bleiv broytt seinasta heyst.
- Men hetta má kallast stuttskygni, tí tað fara at ganga mninst tíggju ár, áðrenn tær fyrstu inntøkurnar koma, og tá er sjálvt tann íslendska fíggjarkreppan av, skrivar norski viðmerkjarin. Ein annan vansa við teirri herdu skattalógini heldur hann vera, at hetta fær oljufeløgini at drála við at taka tær endaligu avgerðirnar um at seta íløgurnar í verk, og tí væntar hann, at íslendingar verða noyddir at broyta lógina.
Vóru í Føroyum
Íslendingar kunnaðu seg um føroyska lóggávuna á kolvetnisøkinum, tá teir fyrireikaðu sína egnu. Petur Joensen, virkandi stjóri á Jarðfeingi, sigur við Sosialin, at umboð fyri Orkustofnum og vinnumálaráðið í Reykjavík vóru í Føroyum og kunnaðu seg um ta føroysku kolvetnislógina, sum regulerar sjálvt kolvetnisvirksemið, men at minni dentur varð lagdur á kolvetnisskattalógina, tí tað arbeiðið bleiv gjørt í fíggjarmálaráðnum.
Petur Joensen vil ikki gera viðmerkingar til íslendsku kolvetnisskattalógina, og um hon kann hava ávirkað áhugan hjá oljufeløgum at leita á Drekaleiðini. Hann ásannar tó, at tann íslendska lógin er øðrvísi enn tann føroyska, og at tað tykist, sum at tann "vanligi" skatturin er lægri í Íslandi enn í Føroyum, men at teirra royalty tykist hægri enn okkara. Harafturat tykist serskatturin vera hægri enn í Føroyum, sigur Petur Joensen. Hann leggur afturat, at at ein samanberandi mynd av skattatrýstinum fæst tó ikki við at samanbera tey einstøku elementini í skattaskipanunum. Til tess neyðugt at gera útrokningar uppá nakrar hugsaðar verkætlanir.
