Samtak, Sosialurin, fleiri valevni til løgtingsvalið o.o. vísa á, at samgongan hevur veitt ein ovurstóran skattalætta til tey háløntu í mun til tey lágløntu, og m.a. Samtak mælir sostatt til, at skattalættin fyri 2008 verður strikaður. Okkurt lesarabræv hevur verið síðstu dagarnar, sum vísir á tað sama. Eg skal ikki taka støðu til, um skattalættin er rættvísur ella órættvísur, ella um hann landsbúskaparliga er skilagóður. Men eg meini, at kjakið í ov stóran mun snýr seg um, at skattalættin rakar sosialt skeivt.
Einki verður nevnt um, at landið – samstundis, sum skattalættin varð settur í verk – álegði flestu skattgjaldarum eitt munandi hækkað gjald til samhaldsfasta arbeiðsmarknaðareftirløngargrunnin (eg sigi ”flestu”, tí at fólka- og fyritíðarpensjónistar ikki gjalda arbeiðsmarknaðargjøld). Nettoinntøkan hjá lønmótakarunum er sum kunnugt samansett av løn, landsskatti, kommunuskatti og arbeiðsmarknaðargjøldum. Um skatturin fer til fólkapensjón, sjúkrahús ella samhaldsfasta er fyri tann einstaka borgaran líkamikið – tað er ikki ein gang so frætt, at tá lønmóttakarin fær útgoldið sína løn, at tað sæst, hvat fer í landskassan, og hvat fer í samhaldsfasta. Ein hækking í gjaldinum til samhaldsfasta hevur fyri borgaran júst sama virkna sum ein skattahækking – og í mínum hugaheimi er tað eisini ein skattahækking. At tað so í onkrari skipan hjá Toll og Skatt stendur skrásett til okkurt annað er, fyri meg, eitt feitt. Tí er ikki nøktandi bert at viðgera sosiala órættvísi í landsskattinum, men neyðugt er at hyggja eftir øllum skatta- og avgjaldsbroytingum.
Tað er rætt, at tað er ógvuliga avmarkað, hvat láglønt fáa burturúr skatta- og avgjaldsbroytingunum. Men hinvegin at siga, at tað bert eru tey háløntu, sum skúma róman, er ikki heilt rætt. Talvan vísir, at lítil munur er á tí, sum tey miðalløntu og høgt løntu hava fingið burtur úr skatta- og avgjaldsbroytingum tey síðstu 6 árini, meðan tey sera høgt løntu í veruleikanum hava fingið eina skatta- og avgjaldshækking. Tey, sum kanna tølini nærri, síggja, at undanfarna samgonga eisini gav skattalætta – enntá var árligi lættin størri enn tað, sum ABC-samgongan hevur framt. Talvan skal sjálvandi takast við tí fyrivarni, at talan er um nakrar inntøkubólkar, har sæð verður burtur frá øllum vanligum lønarhækkingum. Uttasta kolonnan vísir, hvussu skatta- og avgjaldsbroytingar tey síðstu 6 árini ávirka nettolønina, hjá lønmótakarum.
Tey, sum tala ímóti skattalættanum, og sum mæla til at strika skattalættan, eiga eisini at hava eina meining, um hækkaða inngjaldið til samhaldsfasta skal varðveitast. At strika skattalættan og varðveita hækkaða inngjaldi til samhaldsfasta er tað sama sum at áleggja føroyingum eina skattahækking – eisini teimum láløntu.
Løntakarar uttan barnafrádrátt og við miðal kommunuskattaprosenti (sambært www.tollskatt.fo)
Løntakari innt: 150.000
2002
2004
2008
munur02-08
Arbeiðsinntøka
150.000
150.000
150.000
Kommunuskattur og kirkjuskattur
25.465
25.357
25.500
Landsskattur
22.020
20.360
17.500
Arbeiðsmarknaðargj
3.000
2.625
5.055
Løn eftir skatt og am-gjøld
99.515
01.658
101.945
2.430
Løntakari innt: 200.000
2002
2004
2008
munur02-08
Arbeiðsinntøka
200.000
200.000
200.000
Kommunuskattur og kirkjuskattur
35.335
35.262
36.125
Landsskattur
40.520
35.760
28.000
Arbeiðsmarknaðargj
4.000
3.500
6.740
Løn eftir skatt og am-gjøld
120.145
125.478
129.135
8.990
Løntakari innt: 250.000
2002
2004
2008
munur02-08
Arbeiðsinntøka
250.000
250.000
250.000
Kommunuskattur og kirkjuskattur
45.205
45.167
46.750
Landsskattur
59.020
53.760
38.500
Arbeiðsmarknaðargj
5.000
4.375
8.425
Løn eftir skatt og am-gjøld
140.775
146.698
156.325
15.550
Løntakari innt: 450.000
2002
2004
2008
munur02-08
Arbeiðsinntøka
450.000
450.000
450.000
Kommunuskattur og kirkjuskattur
84.685
84.787
89.250
Landsskattur
133.020
125.760
103.000
Arbeiðsmarknaðargj
9.000
7.875
15.165
Løn eftir skatt og am-gjøld
223.295
231.578
242.585
19.290
Løntakari innt: 1.000.000
2002
2004
2008
munur02-08
Arbeiðsinntøka
1.000.000
1.000.000
1.000.000
Kommunuskattur og kirkjuskattur
193.255
193.742
206.125
Landsskattur
336.520
323.760
287.250
Lækking av skatti við hámark
-29.775
-17.502
-
Arbeiðsmarknaðargj
20.000
17.500
33.700
Løn eftir skatt og am-gjøld
480.000
482.500
472.925
-7.075
