Á finska forsetavalinum í dag hevur Alexander Stubb úr koservativa Savningarflokkinum lýst seg sum vinnara longu tíðliga á valkvøldinum. Tað gjørdi hann, tá sløk 94 prosent av atkvøðunum vóru taldar.
Áður høvdu ábendingar verið um eina greiða leiðslu til Stubb, sum hevði stuðul frá 52,7 prosentum av teimum, sum hava atkvøtt frammanundan. Tað vístu tøl frá løgmálaráðnum í Helsinki í dag eftir at valstøðini lótu aftur.
55 ára gamli Stubb er fyrrverandi forsætisráðharri, fyrrverandi fíggjarmálaráðharri og fyrrverandi uttanríkisráðharri. Hann tosar bæði finskt og svenskt.
Mótstøðumaðurin Pekka Haavisto , sum er uttanríkisráðharri, er upprunaliga úr Grøna Flokkinum, men hann hevur stillað upp sum óheftur. Hann stendur til at fáa 47,3 prosent av atkvøðunum.
– Tað sær út til at eg havi tapt, viðgekk Pekka Haaviusto longu áðrenn Stubb hevði kunngjørt seg sjálvan sum vinnara.
Harvið sendur Stubbtil at vinna á mótstøðumanninum Haavisto og skal koma í staðin fyri fráfarandi forsetan Sauli Niinistö, sum hevur sitið síðani 2012.
Stubb vann eisin fyrra valumfarið við 27,2 prosentum av atkvøðunum, meðan Haavisto fekk 25,8 prosent. Stubb hevur eisini ligið frammanfyri í kanningum, sum hava verið.
Eftir fyrra umfar 28. januar fóru tvey tey bestu valevnini víðari. Har var millum annað tann tjóðskaparligi Jussi Halla-aho úr Sonnum Finnum útsligin.
Forsetaembætið er fyrst og fremst umboðandi, men forsetin stendur á odda fyri landins uttanríkisð og trygarpolitikki. Hann hevur harumframt evstu leiðsluna fyri finsku verjudeildirnar.
Embætið hevur harvið fingið serligan týdning, eftir at Russland gjørdi innrás í Ukraina í feberuar í 2022, og eftir at Finnland gjørdist limur í Nato.
Minni enn eitt ár eftir at Finnland gjørdist limur í Nato hevur stórur spenningur ferið um, hvør skuldi loysa av Niinistö. Hann var í sín tíð kallaður »Putin-teskarin«, tí hann fyrr hevði góð viðurskifti við starvsbróðirin eystanfyri.
Millum mongu uppgávurnar, sum bíða Stubb, sum er íðin Nato-viðahaldsmaður, er at handafara viðurskiftini við grannalandið, sum er vorðið alsamt verri undir krígnum. Stubb hevur víst greiðan stuðul til Ukraina og hevur í valstríðnum tosað fyri einni klokkuklárari støðu mótvegis Russlandi.
– Tað verður einki samband við Russland ella við russisku leiðsluna yvirhøvur, fyrr enn kríggið er endað, sigur Stubb í samrøðu beint fyri valið.
Stubb hevur gloppa dyrnar fyri møguleika at flyta kjarnorkuvápn gjøgnum Finnland. Men hann vil ikki hava, at kjarnorkuvápn verður goymd í Finnlandi.
/ritzau/TT
